Cinsi yolla yoluxan papilloma virusu
Cinsi Yolla Yoluxan Papilloma Virus (HPV): Səbəblər, Simptomlar və Profilaktika
İnsan Papilloma Virusu (HPV), cinsi yolla ən çox yayılan virus infeksiyalarından biridir. HPV müxtəlif növlərə malikdir və bəzi növlər ziyillərə, digərləri isə xərçəng riskinə səbəb ola bilər.
Papilloma Nədir və HPV Nədir?
- Papilloma: Dərinin və ya selikli qişaların üzərində əmələ gələn, adətən xoşxassəli çıxıntılardır. HPV infeksiyası nəticəsində yaranan ziyillərə papilloma deyilir.
- HPV: İnsan papilloma virusu, dəridə və ya selikli qişalarda papilloma və ya xərçəngə səbəb ola bilən virusdur. Virusun 100-dən çox növü mövcuddur, lakin yalnız müəyyən növləri (xüsusilə yüksək riskli növlər) xərçəng riski daşıyır.
HPV Yoluxması
- HPV əsasən cinsi təmas (vaginal, anal və oral seks) yolu ilə ötürülür.
- Yoluxmuş insanlarda infeksiya çox vaxt simptomsuz keçir, buna görə də virusun mövcudluğu fərq edilməyə bilər.
- Yoluxmuş şəxslər virusu başqalarına ötürə bilərlər, hətta simptomları olmasa belə.
HPV-nin Simptomları
HPV infeksiyasının əksər hallarda simptomsuz keçməsinə baxmayaraq, bəzi hallarda aşağıdakı simptomlar müşahidə edilə bilər:
1. Ziyillər:
- Kişilərdə: Penis və anus ətrafında ziyillər (poliplər, papilloma ət xalları).
- Qadınlarda: Vagina və anus ətrafında ziyillər.
- Hər iki cinsdə: Boğaz nahiyəsində ziyillər (oral HPV).
2. Xərçənglə Əlaqəli Simptomlar:
HPV bəzi xərçəng növlərinin inkişafına səbəb ola bilər, xüsusilə uşaqlıq boynu xərçəngi (servikal xərçəng). Aşağıdakı simptomlar HPV ilə əlaqələndirilir:
- Menstruasiya dövrləri arasında qanaxma.
- Uzun və ya ağır menstrual qanaxma.
- Vaginal ifrazatın artması və ya anormal qoxu.
- Cinsi əlaqə zamanı ağrı və ya qanaxma.
- Postmenopozal dövrdə qanaxma.
- Pelvik bölgədə davamlı ağrı.
Xərçəng Riskləri
HPV, xüsusilə yüksək riskli növləri, aşağıdakı xərçəng növlərinin inkişafına səbəb ola bilər:
- Uşaqlıq boynu (servikal) xərçəngi.
- Penis xərçəngi.
- Anus xərçəngi.
- Boğaz və ağız boşluğu xərçəngləri.
Diaqnoz və Müalicə
Diaqnoz:
- Pap-test və ya HPV testi: Xüsusilə qadınlarda uşaqlıq boynu xərçəngi riskini yoxlamaq üçün istifadə olunur.
- Biopsiya: Şübhəli lezyonlar biopsiya vasitəsilə analiz edilir.
Müalicə:
- HPV infeksiyası üçün spesifik bir müalicə yoxdur. Lakin, aşağıdakı tədbirlər simptomları idarə etməyə kömək edə bilər:
- Ziyillərin çıxarılması: Cərrahiyyə, krioterapiya (soyuqla müalicə) və ya dərmanlarla.
- Xərçəngin erkən diaqnozu: Xərçənglə əlaqəli simptomların erkən aşkarlanması üçün mütəmadi tibbi yoxlamalar.
Profilaktika
- HPV Peyvəndi:
- HPV peyvəndi yüksək riskli növlərə qarşı qoruma təmin edir. Xüsusilə 9-26 yaş arası şəxslər üçün tövsiyə olunur.
- Cinsi Təhlükəsizlik:
- Kondom istifadəsi yoluxma riskini azaldır, lakin tam qoruma təmin etməyə bilər.
- Mütəmadi Tibbi Yoxlamalar:
- Qadınlar üçün müntəzəm Pap-testlər və HPV testləri vacibdir.
- Siqaret və Spirtli İçkilərdən Çəkinmək:
- Siqaret və spirtli içki HPV-nin xərçəngə səbəb olma riskini artırır.
Nəticə
HPV ciddi sağlamlıq problemlərinə səbəb ola bilən geniş yayılan bir virusdur. Simptomsuz keçə biləcəyi üçün onun mövcudluğunu müəyyən etmək çətindir. Erkən diaqnoz, profilaktik tədbirlər və peyvəndlər vasitəsilə həm infeksiyadan, həm də onun yaratdığı ciddi xəstəliklərdən qorunmaq mümkündür. Əgər HPV və ya əlaqəli simptomlardan narahatsınızsa, həkimə müraciət etmək vacibdir.